Babil Sayma Sistemi
M.Ö. 2000 yıllarında
Mezopotamya'da yaşayan Babillilerin, bilimin çoğu dalında, oldukça ileri bir
seviyeye ulaşmış oldukları bilinmektedir. Öyle ki; Babil şehrini zamanın bilim
merkezi haline getirmişlerdir. Özellikle matematik ve astronomide çok
ilerlemişlerdir.
Babilliler, 59'dan büyük sayıları da, basamak düşüncesinden
yararlanarak yazdılar. 60 sayısını taban olarak kullandılar. Gruplamalarını
60'lık olarak, yani 60x2 = 120, ... şeklinde yaptılar. Böylece ilk kez sayılarda
basamak fikrini gösterdiler. Babiller, sayıları yazarken iki tane sembol ve
bulunmayan basamaklar yerini doldurmak için de, (( : )) işaretini
kullanmışlardır.
Babil rakamları arasında da, sıfır rakamını gösteren bir sembol
yoktur. Rakamları sağdan sola doğru yazarak ifade ettikleri anlaşılmaktadır.
Aşağıdaki tabloda, bazı on tabanlı sayıların Babil sayma düzeninde ne
şekilde yazıldığı gösterilmiştir.
Onluk Sayma Düzeninde |
4 |
12 |
36 |
59 |
Babil Sayma Düzeninde |
|
|
|
|
Babilliler, kil
tabletler üzerine "sitilüs" adı verilen tahta parçası ile yazarlardı. Bu tür
yazıya çivi yazısı denir. Kağıt yapmayı, henüz bilmediklerinden, kilden yapılmış
levhalar kullanmışlardır.
- Dört Temel İşlem -
a) Toplam: Rakamları
(işaretleri) yan yana yazarak yapıyorlardı.
b) Çarpma:
Toplama işlemine benzer, çok
yorucu bir yol uyguluyorlardı. Bu kadar uzun işlemlerin zorluğu karşısında, özel
çarpma tabloları hazırlamışlardır.
c) Kesirler:
Çoğu zaman kesirler, paydası birim
(yani 60) olan sayı ile ifade ediliyordu. Yalnız, çok eski tarihten beri,
Babil'de 1/3, 2/3, 5/6 gibi bir çok basit kesirlerin kullanıldığı da
anlaşılmaktadır.