Mezopotamyalılarda Aritmetik
Mezopotamyalılarda rakamlar,
çivi yazısında görülen çivi yada oduncu kamasına benzeyen şekillerden
ibarettir.
Bu işaretlerin (sembollerin) uygun biçimde, yan yana veya büyük
sayıları gösterebilmek için toplu olarak veya tekrarlayarak grup halinde yazmak
suretiyle 60'a kadar sayıları ifade edebiliyorlardı.
Bu tür yazım şeklinde, 0.1 ve 0.01 ile 0.001 gibi rakamların
arasındaki farkı anlamak bir hayli güçtü. Bunu anlayabilmek için; metin, konu ve
karine yardımıyla sonuç çıkarma yollarına gidilirdi.
Mezopotamyalılar da, sıfır sembolünü kullanmamışlardır. Ancak
astronomilerinde bu maksatla, özel bir sembol kullandıkları anlaşılmaktadır.
Kaynaklar; çivi yazısından önceki resim yazısı (hiyeroglif) devresine
tekabül eden safhada, en eski Mezopotamya rakamları olarak, aşağıdaki
sembollerin kullanıldığını belirtir:
Bugün Kullandığımız Semboller |
En Eski Mezopotamya Sembolleri |
İfade Edilen |
1 | Küçük beyzi bir şekil, yada D harfi | |
10 | Küçük bir çember (yuvarlak) | |
100 | 10 sayısını temsil eden çemberden biraz daha büyük çember. | |
60 | Büyük 1 İşareti | |
600=60x10 | ||
3600=602 | ||
36000=602x10 |
Yukarda dikkat edilirse, 1 ve 10 sembollerinin temel olarak alındığı görülmektedir. Öteki 60, 600, 602, 603 gibi rakam sembolleri de, bu iki rakamın gelişmiş ve değişik biçimde gösterilmiş işaretlerden ibarettir. Bundan şu sonucu çıkarmak mümkün, 10 sembolünü düşünmezsek, altmış tabanlı (seksimal) bir sistem elde edilmektedir. Bu gelişimin tedrici bir şekilde yani yavaş yavaş yer almış olduğu da anlaşılmaktadır.