Leonhard Euler (1707 - 1783)
18. yüzyıl
İsviçre'si, matematikçiler ailesinin en meşhur matematikçisidir. Çağdaşları
tarafından "Canlı Analiz" adı ile belirtilir. Aynı zamanda; matematik tarihinde,
en çok eser ortaya koyan matematikçi olarak görülür. Kaynaklar, matematikle
ilgili ortaya koyduğu eser sayısını seksen olarak belirtir.
İsviçre'nin Bale şehrinde, 15 Nisan 1707 tarihinde doğmuştur. Ertesi
yıl, babası Paul Euler ve Annesi Merguerite Brucker ile birlikte, babasının
kalvinist papazı olduğu Bale şehrinin yakınındaki Richen köyüne yerleşti.
Genç yaşta Bale Üniversitesi'ne girerek teoloji ve İbranice öğrenimi
de gördü.
Büyük Petro'nun Rusya'ya getirdiği ressam Gsell'in kızı ile evlendi.
Çocuklarını çok severdi. Sekizi küçük yaşlarında ölen on üç çocuğu oldu. 1735
yılında aşırı çalışma sonucu beynine kan hücüm ederek, sağ gözünü kaybetti.
Gittikçe artan bir körlük sonucu, geri kalan ömrünü üzüntü içerisinde geçirdi.
1736 yılında, karısının ölümü, O'na büyük üzüntü kaynağı oldu. Ertesi
yıl, ilk karısının üvey kardeşi Salomone A. Gsell ile evlendi. Başka bir büyük
felaket de, sol gözünü iyi etmek ümidi ile yapılan ameliyatın
muvaffakiyetsizlikle neticelenmesi oldu. Başlangıçta ameliyat başarılı geçti.
Sonraları, yaranın iltihaplanması sonucu, şiddetli acılar çekti.
7 Eylül 1983 tarihinde, 77 yaşında iken, beyin kanaması sonucu hayata
gözlerini kapadı.
İLMİ ŞAHSİYETİ
İlk matematik bilgilerini, babası Paul Euler'den aldı. İlahiyat
öğrenimi görmek üzere, Basel Üniversitesine gönderildi. Burada Jean (I)
Bernovilli 'nin derslerine devam etti. O'nun oğulları ile yakın arkadaş oldu.
Onlar, Katerina I tarafından Saint-Betesburg'a çağrılınca, Euler de beraber
gitti. 1732 yılında, İsviçre'ye dönen Daniel Bernouilli'nin kürsüsünde, O'nun
yerini aldı. 1735 yılında, Mekanik Üstüne İnceleme (Traite Comple de Mecanique)
adlı kitabı yayımlandı. Bu eserdeki konular, analizin, hareket bilimine
uygulandığı ilk eserdir. 1741 yılında, Frederich II tarafından Berlin'e davet
edildi ve 1744 yılında, Berlin Akademisi Matematik Bölümü Müdürü oldu.
Kendilerine oranla, bazı belirsiz fonksiyonların, bütün öteki
fonksiyonlardan daha büyük ve daha küçük olduğu eğrileri veya yüzeyleri
belirlemeye yarayan, Eş Çevreler Teorisi (Theorie des Isoperimetres) adlı
eserini bu sırada bitirdi. Euler, bu eserinde, konu ile ilgili çözümlerin
metodunu geliştirdi ve bunu genel bir formülle gösterdi. Aynı yıl, Gezegenlerin
ve Kuyrukluyıldızların Hareket Teorisi (Theroie du Mouvement des Planetes et des
Cometes) adlı eserini yayımladı. Mıknatıslanma Torisi (Theroie de L'
Aimantation) için, Paris Fen Akademisinin koyduğu ödülü kazandı. Bu yıllarda,
Prusya Kralı'nın istediği, balistik problemleri çözdü. Kralın yeğeni,
Anhalt-Dessau Prensesi, O'ndan fizik dersleri almak istedi. Yine bu sırada,
Sonsuz Küçükler Analizine Giriş (İntroduction in Analysis İnfinitrom) (1748) ve
Diferansiyel Hesabın Kuruluşları (İntotuones Calculi Differeniolis) (1755) adlı
iki eseri yayımlandı. Bu kitaplar, uzun yıllar, konusu ile ilgili temel eserler
sayıldı.
1776 yılında; Katerine II tarafından, Saint-Petersburg'a çağrıldığı
sırada, öbür gözünü de kaybetti. Fakat bu sakatlık, O'nu çalışmalarından
alıkoymadı ve İntegral Hesabın Kuruluşları (İnstitutiones Calculi İntegralis)
(1768-1770) adlı eserinin çıkmasına engel olmadı.
Paris Fen Akademisi, Euler'in birçok çalışmalarını mükafatlandırmıştı.
Ay teorisini, yeniden geliştirmesi için, 1770 ve 1773 yıllarında bir yarışma
açtı. Bu yarışmayı, Euler ve oğlu Johann Alberecht kazandı.
Euler, matematikte yeni olan; Euler Açıları, Euler Çemberi, Euler
Değişmezi, Euler Doğrusu, Euler Formülleri, Euler Fonksiyonu, Euler şekilleri
gibi, pek çok yeni kavramlar kazandırdı.